شیرخشت (سرده) ممتاز ادویان (10گرم)

شیرخشت (سرده) ممتاز ادویان (10گرم)

شیرخِشت صمغ نوعی گیاه از دسته گیاهان چوبدار می باشد که از خانواده گل سرخ است. این گیاه دارویی بومی مناطق معتدل آسیا، اروپا و آفریقای شمالی است.

طبیعت شیر خشت معتدل است .

شیرخشت در بازار بـه سه صورت عرضه می‌شود

• نوع اول اشکی نام دارد که بـه صـورت قطعات متبلور، سوراخدار و اشکی شکل به قطر یـک انگشـت بوده و خالص‌تر از سایر اقسام است. ایـن نـوع شیرخشـت در بازار بین‌المللی به شیرخشت سیسیلی معروف است و رنـگ آن سفید با طعـم شـیرین و خیلی کـم تهـوع آور اسـت.
• نـوع دوم شیرخشت تخته‌ای یا تکه‌ای یا کروی بـا رنـگ زرد تیـره، غیرخـالص که طعم آن شیرین بوده، ولی خیلی نامطبوع‌تـر از نـوع اول اسـت.
• نـوع سـوم شیرخشـت چـرب اسـت کـه ناخـالص‌تـرین نـوع شیرخشت بوده که در جریان فاسد شدن است و طبعاً ارزان‌تـر و کم خاصیت‌تر از سایر اقسام است.

گیاه شناسی شیرخشت

شیرخشت مانی است که از گیـاه کوتوناسـتر از خـانواده رزاسه یا گلسرخیان گرفته می‌شود این گیاه دارای گونه‌های مختلفـی در مناطق گوناگون ایران است که با نام‌های محلی متعـدد شـناخته می‌شود، از جمله:

• در منجیل و قوشخانه «رازقی و ایرقی»
• در ارسباران «چالته و چالگو»، در کتول «کرچوب»
• در پلزنگولـه و سیاه بیشه «خرپنو و وجرد»
• در آمل و کجـور «وجـل»
• در شیرین سر قزوین «شویر و آرهجـوره»
• در رودبـار «بجـا»
• در مریوان «ارغوان»
• در عمارلو « وشور و راشگر»
• در دره کـرج «شیرخشت»
• در آذربایجان غربی «داغ هیواسی و دارگیزیگ”
• و در سردشت «بوق»

کوتوناستر درختچه‌ای به ارتفاع ۱ تا ۵/۱ متر، با شاخه‌های جوان باریک، قهوه‌ای تیره متمایل به سیاه است.

• شاخه‌های سال قبل قهوه‌ای تیره متمایل به خاکستری است.
• برگ‌ها نیمه چرمی بیضی کشیده تا بیضی، به طول ۴ تا ۱۸ و عرض ۵ تا ۱۳ میلی‌متر با قاعده باریک، نـوک تیـز یـا گـرد بـا منقـارک غضـروفی کوچک است.
• سطح زیر برگ با کرک‌هـای مخملـی – نمـدی، خوابیده خاکستری پوشیده شده است.
• گل کوچک به قطر تـا ۷ میلی‌متر یا کاسبرگ‌های سه گوش، قرمز رنگ یا سبز در حاشیه قرمز دیده می‌شود. فصل گلدهی اوایل بهار است.
•  نکته قابل توجهی که وجود دارد این است که درخت شیرخشت چنانچه در شرایط مساعد اقلیمی باشد رشد خوبی کرده و شیره فراوانی از آن خارج می شود ولی در صورتی که شرایط اقلیمی آن نامناسب باشد شاید رشد کند ولی شیره مطلوبی از خود تولید نمی‌کند.
• با ایجاد شکافی در دیواره‌ی این درخت توسط کشاورزان شیره‌ای از آن استخراج می‌شود.

خواص شیر خشت

• از نظر مزاج معتدل بوده و باعـث اسـهال و سایر اثرات ترنجبین است، ولـی از ترنجبین قـوی‌تـر اسـت.
• جلادهنده و ملین طبع
• مسهل صفرا و اخلاط سوخته
• مقوی جگر و معده و احشاء
• مسکن حرارت معده و قلب و جگر
• مفید جهت سرفه و خشـونت سـینه و حلق
• ایجاد برودتی مطبوع در دهان که از تشـنگی کاسته و رفع عطش می‌کند.
• ضماد آن برای روشن شدن پوست کاربرد دارد.

نکته

در منابع اصلی طب سنتی، اشاره مستقیمی به نحوه مصرف این ماده نشده است، از این رو قبل از هر گونه مصرف خودسرانه، با پزشک خود در خصوص میزان و نحوه مصرف، مشورت نمایید.